سکته قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به قلب به شدت کاهش یافته یا مسدود شود. انسداد به طور معمول به دلیل تجمع چربی، کلسترول و سایر مواد در شریان‌های قلب (کرونری) روی می‌دهد. رسوبات چربی حاوی کلسترول، پلاک و فرآیند تشکیل پلاک آترواسکلروز نامیده می‌شود.
گاهی اوقات، یک پلاک می‌تواند پاره شده و لخته‌ای تشکیل دهد که باعث انسداد جریان خون شود. کمبود جریان خون می‌تواند به بخشی از عضله قلب آسیب برساند یا باعث از کار افتادن آن شود.
سکته قلبی چیست؟
سکته قلبی یا انفارکتوس میوکارد، زمانی رخ می‌دهد که یکی از شریان‌هایی که خون را به عضلات قلب می‌رساند، بسته شود. در این حالت، قسمتی از قلب کمبود اکسیژن و خون را تجربه خواهد کرد و این در حالی رخ می‌دهد که قلب برای زنده ماندن به خون نیاز دارد.
بیماری عروق کرونر (CAD) اصلی‌ترین عامل سکته قلبی است، اما اسپاسم شدید یا انقباض ناگهانی شریان کرونر نیز ممکن است یکی از علل سکته قلبی باشد.
با روند افزایش سن، دیواره داخلی رگ‌هایی که خون را به قلب می‌رسانند، به دلیل وجود پلاک چربی آسیب دیده و باریک می‌شوند. زمانی که پلاک شکسته می‌شود، سلول‌های خون به قسمت آسیب دیده متصل شده و ایجاد لخته خون می‌کنند.
وقتی لخته جریان خون را به طور کامل مسدود کرده و جریان خون به عضله قلب کاهش می‌یابد، سکته قلبی رخ می‌دهد. برای جلوگیری از شدت سکته قلبی و درمان آن، لازم است بلافاصله به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
علائم سکته قلبی
علائم حمله قلبی در افراد متفاوت است. برخی افراد علائم خفیف و برخی علائم شدید دارند و گروهی دیگر نیز هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند. علائم شایع حمله قلبی عبارت هستند از:
- احساس خستگی غیر نرمال
- احساس فشار و درد در ناحیه قفسه سینه و بازو‌ها که به گردن، فک و پشت نیز کشیده می‌شود (این نشانه از رایج‌ترین‌ترین نشانه‌های سکته قلبی است).
- حالت تهوع
- درد‌های شکم
- بی‌خوابی
- سوزش سردل یا سوء هاضمه
- سبکی سر یا سرگیجه ناگهانی
- سرفه
- تنگی نفس
- تغییر رنگ صورت به خاکستری
- ریزش مو
- ضربان نامنظم قلب
- عرق کردن بیش از حد
- زنان ممکن است علائم غیر معمولی مانند درد کوتاه یا شدید در گردن، بازو یا پشت تجربه کنند.
- گاهی اوقات، اولین علامت حمله قلبی، ایست قلبی ناگهانی است.
برخی از سکته‌های قلبی به طور ناگهانی رخ می‌دهد. اما بسیاری از افراد چند ساعت، چند روز یا حتی چند هفته قبل علائم و نشانه‌های هشدار دهنده را دارند. درد یا فشار قفسه سینه (آنژین صدری) که مدام اتفاق می‌افتد و با استراحت از بین نمی‌رود ممکن است یک علامت هشدار دهنده اولیه باشد. آنژین به سبب کاهش موقتی جریان خون به قلب رخ می‌دهد.
علت سکته قلبی چیست؟
حمله قلبی اغلب به دلیل لخته شدن خون رخ می‌دهد که جریان خون‌رسانی به قلب را مسدود می‌کند. این لخته در یکی از شریان‌هایی تشکیل می‌گردد که خون غنی از اکسیژن را به عضله قلب می‌رساند. هنگامی که جریان خون مسدود شود، عضله قلب اکسیژن کافی را دریافت نمی‌کند و منجر به حمله قلبی می‌شود.
برخی از رایج‌ترین علل سکته قلبی عبارت هستند از:
- افزایش سن
- افزایش سطح کلسترول خون
- بیماری دیابت
- آنژین که با کاهش میزان خون و اکسیژن‌رسانی به قلب سبب درد در قفسه سینه می‌شود
- دریافت چربی‌های اشباع شده در یک رژیم غذایی نامناسب
- عوامل ژنتیکی
- جراحی قلب
- فشار خون زیاد
- پیشینه سکته قلبی در گذشته
- استرس زیاد
- مصرف سیگار و دخانیات
پیشگیری از سکته قلبی
برای کاهش خطر سکته قلبی، می‌توانید از روشهای پیشگیرانه زیر استفاده کنید:
- سیگار کشیدن می‌تواند خطر سکته قلبی را افزایش دهد، بنابراین ترک آن بسیار مهم است.
- ورزش منظم مانند شنا، دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی می‌توانند به قلب کمک کنند و عملکرد آن را بهبود بخشند.
- اضافه وزن فشار زیادی بر قلب وارد می‌کند، بنابراین سعی کنید وزن خود را در حد متعادل نگه دارید.
- از مصرف چربی‌های اشباع شده خودداری کنید و به جای آن از میوه‌ها، سبزیجات و غلات استفاده کنید.
- کاهش استرس: انجام تمرینات مدیتیشن و تنفس می‌تواند به کاهش استرس کمک کند و برای قلب و عروق نیز بسیار مفید است.
- پیروی از توصیه‌های پزشک: با رعایت دستورالعمل‌های پزشکی مربوط به کلسترول، چربی، فشار خون و دیابت از سکته قلبی جلوگیری کنید.
درمان سکته قلبی
درمان‌های رایج برای سکته قلبی به شرح زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- آنژیوپلاستی: پزشک لوله‌ای ویژه را وارد شریان‌های کرونر می‌کند و با بادکردن بالن، عروق تنگ را باز می‌کند.
- آنژیوپلاستی لیزر: در این روش، لوله‌ای به نام کاتتر وارد بدن می‌شود که دارای لیزر در جلوی آن است و شریان‌های مسدود را باز می‌کند.
- جراحی جایگزینی دریچه قلب: در صورت آسیب دیدگی دریچه قلب، با دریچه مصنوعی از جنس فلز یا سنتز حیوانی جایگزین می‌شود.
- آتروکتومی: این روش شبیه به آنژیوپلاستی است، اما در نوک کاتتر تیغی مخصوصی قرار دارد که می‌چرخد و پلاک‌های رسوب شده در شریان‌ها را جدا می‌کند.
- جراحی بای‌پس: با ایجاد مسیر‌های جدید برای گردش خون در عضله قلب، شریان‌های مسدود را باز می‌کند.
- کاردیومیوپلاستی: عضلات اسکلتی بدن از مناطق شکم و کمر جمع‌آوری شده و به عنوان جایگزینی برای عضلات قلب آسیب دیده استفاده می‌شوند.
- پیوند قلب: در این روش، قلب فرد مبتلا به سکته قلبی از بدن بیمار جدا شده و یک قلب اهدایی جایگزین آن می‌شود.
- پروسه استنت: استنت لوله‌ای ویژه‌ای است که در آنژیوپلاستی به منظور بازنگهداشتن شریان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- فرسایش و تخریب با استفاده از فرکانس‌های رادیویی: یک کاتتر با الکترود در نوک وارد رگ‌ها می‌شود و به سمت عضله حرکت می‌کند تا سلول‌های عضلانی خاص را در نواحی کوچک نابود کند.
- تجدید عروق ترانس میوکارد (TMR): در این روش، از لیزری ویژه برای ایجاد چندین سوراخ از خارج از قلب به داخل اتاقک پمپاژ خون استفاده می‌شود.
ریسک فاکتورهای سکته قلبی
چندین عامل کلیدی بر روی خطر ابتلا به سکته قلبی تأثیر دارند. متأسفانه، برخی از این عوامل قابل کنترل نیستند. این ریسک فاکتورهای سکته قلبی عبارت هستند از:
سن و جنس
با افزایش سن، خطر حمله قلبی افزایش می‌یابد. همچنین، جنسیت نیز می‌تواند تأثیرگذار است.
- در مردان، خطر حمله قلبی در سن ۴۵ سالگی به شدت افزایش می‌یابد.
- در زنان، خطر حمله قلبی در سن ۵۰ سالگی یا بعد از یائسگی به شدت افزایش می‌یابد.
سابقه خانوادگی بیماری قلبی
اگر والدین یا خواهر و برادری دارید که سابقه بیماری قلبی یا حمله قلبی داشته‌اند، ریسک سکته قلبی برای شما بیشتر است، به ویژه اگر در پدر یا برادر در سن ۵۵ سالگی یا کمتر یا در مادر یا خواهر در سن ۶۵ سالگی یا کمتر بیماری قلبی تشخیص داده شده باشد.
سبک زندگی
انتخاب‌های سبک زندگی بر روی سلامت قلب شما تأثیرگذار هستند و می‌توانند ریسک حمله قلبی را افزایش دهند. موارد زیر خطر سکته قلبی را افزایش می‌دهند:
- عدم فعالیت بدنی و چاقی
- رژیم غذایی حاوی سدیم، قند و چربی بالا
- سیگار کشیدن یا استفاده از مشتقات تنباکو
- نوشیدن بیش از حد الکل
- استعمال مواد مخدر (به ویژه در افراد جوان)
بیماری های زمینه ای
برخی از شرایط و بیماری‌های خاص به قلب فشار وارد کرده و خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهند:
- دیابت
- چاقی
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سابقه پره اکلامپسی در دوران بارداری
- اختلالات تغذیه (به ویژه در افراد جوان)
جمع بندی
حمله قلبی، که به عنوان انفارکتوس میوکارد نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به عضله قلب به دلیل لخته شدن خون مسدود می‌شود. این انسداد از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی به قلب جلوگیری می‌کند و باعث آسیب به عضله قلب می‌شود.
علائم شایع حمله قلبی شامل درد یا ناراحتی قفسه سینه، تنگی نفس، حالت تهوع و سبکی سر است. ریسک فاکتورهای حمله قلبی شامل سن، جنسیت، سابقه خانوادگی، انتخاب‌های ناسالم زندگی و برخی شرایط پزشکی مانند دیابت و فشار خون بالا است.
اگر مشکوک به حمله قلبی هستید، ضروری است که در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک قلب و عروق مراجعه کنید، زیرا درمان سریع می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد.