فشار خون یکی از مهمترین عواملی است که بر سلامتی انسان تأثیر می‌گذارد. فشار خون به میزان نیرویی اطلاق می‌شود که خون در هنگام عبور از شریان‌ها به دیواره آنها وارد می‌کند. حفظ فشار خون در محدوده نرمال (۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه) بسیار مهم است و هرگونه اختلال در این مقدار می‌تواند منجر به مشکلاتی در سلامتی افراد شود.
به عنوان مثال، فشار خون بالا (پرفشاری خون) می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های قلبی و عروقی شود و در صورت عدم درمان مناسب، ممکن است عوارض جدی و حتی مرگ را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، افرادی که با فشار خون بالا مواجه هستند باید به صورت منظم پزشک خود را ملاقات کرده و درمان مناسب را انجام دهند تا سلامتی خود را حفظ کنند.
فشار خون چیست؟
فشار خون، فشاری است که خون در حین عبور از شرایین و ورید‌ها به دیواره‌های عروقی و اندام‌های دیگر وارد می‌کند. این فشار توسط دو عدد نمایانگر می‌شود:
- فشار خون سیستولیک (فشاری که خون در هنگام تپش قلب به دیواره شرایین وارد می‌کند)
- فشار خون دیاستولیک (فشاری که در هنگام استراحت بین دو تپش قلب وجود دارد)
فشارخون اغلب با استفاده از دستگاهی به نام فشارسنج اندازه‌گیری می‌شود و از اهمیت بالایی در تشخیص و کنترل برخی بیماری‌ها مانند فشار خون بالا و فشار خون پایین برخوردار است.
تفاوت میان فشار خون با ضربان قلب
فشار خون و ضربان قلب دو مفهوم متفاوت در مورد عملکرد قلب و عروق خونی هستند. فشار خون نشان دهنده نیرویی است که بر روی دیواره‌های عروق خونی اعمال می‌شود. این فشار به دو مقدار سیستولیک و دیاستولیک تقسیم می‌شود. سیستولیک نشان دهنده فشار خون در هنگام انقباض عضله قلب است و دیاستولیک نشان دهنده فشار خون در هنگام استراحت قلب است.
از طرف دیگر، ضربان قلب به تعداد ضربان‌های قلب در دقیقه اشاره دارد. نرخ ضربان قلب می‌تواند متغیر باشد و تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند ورزش، استرس، بیماری و مصرف دارو قرار گیرد.
در نتیجه، می‌توان گفت که فشار خون و ضربان قلب دو پارامتر جداگانه هستند که هر کدام نشانگر‌های مهمی از وضعیت قلب و عروق خونی هستند و برای بررسی هر یک باید به پزشک متخصص قلب دکتر علیرضا جبلی مراجعه کنید.
انواع فشار خون
فشار خون یعنی نیرویی که خون بر دیواره‌های عروق وارد می‌کند. فشار خون دو عدد است که به صورت نسبی نوشته می‌شود. انواع فشار خون عبارتند از:
- فشار خون بالا: فشار خون سیستولیک بیشتر از ۱۳۰ میلی‌متر جیوه و فشار خون دیاستولیک بیشتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه است.
- فشار خون پایین: فشار خون سیستولیک کمتر از ۹۰ میلی‌متر جیوه و فشار خون دیاستولیک کمتر از ۶۰ میلی‌متر جیوه است.
نگهداری از سلامت قلب و عروق بسیار مهم است و در صورت بروز هرگونه نشانه‌های ناراحتی، با یک پزشک متخصص قلب و عروق مشاوره کنید.
عواملی اثر گذار در تغییر فشار خون
عواملی که تغییر فشار خون را تحت تأثیر قرار می‌دهند، عبارت هستند از:
تغذیه سالم: تأثیر غذا‌های سالم بر فشار خون
یک رژیم غذایی سالم که شامل میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی کم چرب و کم نمک است، می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند.
فعالیت بدنی: نقش ورزش در کنترل فشار خون
فعالیت بدنی منظم مانند پیاده روی، شنا، دوچرخه‌سواری و ورزش‌های هوازی، می‌تواند فشار خون را کاهش داده و سلامت قلب و عروق را تقویت کند.
استرس و اضطراب: تأثیرات روانی بر فشار خون
استرس و اضطراب می‌توانند فشار خون را افزایش دهند. تمرکز بر تکنیک‌های مدیریت استرس مانند روشهای تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا می‌تواند به کنترل فشار خون کمک کند.
مصرف سیگار و الکل: تأثیرات مصرف سیگار و الکل بر فشار خون
مصرف سیگار و میزان مصرف الکل می‌تواند فشار خون را افزایش دهد. قطع سیگار و محدود کردن میزان مصرف الکل می‌تواند به بهبود فشار خون کمک کند.
با مراقبت از این عوامل، می‌توان فشار خون را در محدوده سالم حفظ کرد و ریسک بروز مشکلات قلبی و عروقی را کاهش داد.
تعریف فشار خون غیر طبیعی
فشار خون غیر طبیعی به معنای افزایش یا کاهش ناشی از عواملی است که بر عملکرد قلب و عروق تأثیر می‌گذارند. فشار خون غیر طبیعی می‌تواند به علت عوامل مختلفی اتفاق بیفتد، از جمله:
- فعالیت بدنی نامناسب
- مصرف بیش از حد نمک
- استرس
- ژنتیک
- اختلالات مرتبط با سیستم قلبی عروقی
افزایش فشار خون می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند:
بیماری قلبی، سکته مغزی و اختلالات کلیه شود. برعکس، کاهش فشار خون هم می‌تواند علائمی مانند سرگیجه، خستگی و افتادگی را به همراه داشته باشد. بنابراین، کنترل و مدیریت فشار خون غیر طبیعی بسیار حائز اهمیت است و به منظور حفظ سلامتی قلب و عروق باید اقدامات لازم را انجام داد.
علائم فشارخون بالا
فشار خون بالا یا هایپرتانسیون یکی از بیماری‌های شایع در جوامع امروزی است. این بیماری بدون علائم و در برخی موارد با علائم نصف و نیمه پیشرفت می‌کند. اما در مواردی، فشار خون بالا می‌تواند علائمی واضح و قابل توجه ایجاد کند.
در زیر ۱۰ علامت و نشانه‌ای که ممکن است به وجود فشار خون بالا اشاره کند، آورده شده است:
- سردرد شدید و پیوسته
- تنگی نفس و ضعف ناشی از فعالیت‌های روزمره
- خستگی و کاهش انرژی
- مشکل در بینایی و دید مبهم
- درد قفسه سینه
- خواب آلودگی و اختلالات خواب
- تپش قلب و ضربان نامنظم
- خون‌ریزی از بینی
- تغییرات خلق و خو، اضطراب و عصبانیت
- تورم صورت و اندام‌ها
عوارض فشار خون بالا
فشار خون بالا یا هیپرتانسیون می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی افراد به همراه داشته باشد. در زیر ۱۰ عارضه‌ای که ممکن با فشار خون بالا رخ دهد را توضیح داده‌ایم:
- فشار خون بالا می‌تواند باعث انسداد عروق قلبی شود و در نتیجه سکته قلبی رخ دهد.
- افزایش فشار خون می‌تواند باعث انسداد عروق خونی در مغز شود و سکته مغزی را به همراه داشته باشد.
- افزایش فشار خون می‌تواند باعث ضعف عروق قلبی شود و عوارضی مانند درد قفسه سینه و آنژین صدری را ایجاد کند.
- فشار خون بالا می‌تواند باعث آسیب رساندن به عروق کلیه و ایجاد بیماری کلیوی شود.
- افزایش فشار خون می‌تواند باعث انسداد عروق خونی در دست‌ها و پا‌ها شود و عارضه عروقی پریفرال را ایجاد کند.
- فشار خون بالا می‌تواند باعث انسداد عروق خونی در چشمان شود و بیماری عروقی ریتینال را به همراه داشته باشد.
- افزایش فشار خون می‌تواند باعث ضعف قلبی شود و نارسایی قلبی را به همراه داشته باشد.
- فشار خون بالا می‌تواند باعث ضعف عروقی و انسداد عروق خونی در سایر اعضای بدن شود.
- افزایش فشار خون می‌تواند باعث ضعف عضله بطنی شود و عوارضی مانند فشار در قفسه سینه و ضعف تنفسی را ایجاد کند.
- فشار خون بالا می‌تواند باعث عوارضی مانند سردرد، سرگیجه و تغییرات در روحیه شود.
جمع بندی
فشار خون، نیرویی است که بر دیواره‌های عروق خونی اعمال می‌شود. این نیرو توسط قلب تولید می‌شود و باعث حرکت خون در سراسر بدن می‌شود. اندازه‌گیری فشار خون با دو عدد انجام می‌شود: فشار خون سیستولیک (هنگامی که قلب انقباض می‌کند) و فشار خون دیاستولیک (هنگامی که قلب استراحت می‌کند). فشار خون نرمال برابر ۸۰/۱۲۰ میلی‌متر جیوه است.
برای اطمینان خاطر از وضعیت قلب و فشار خون خود برای چکاپ دوره‌ای و در صورت نیاز درمان و دریافت توصیه‌های لازم به دکتر جبلی متخصص قلب و عروق در تهران مراجعه کنید.